Là một người tích cực nghiên cứu học thuật về tâm lý học và liên tục tiến hành nghiên cứu về tâm lý giao dịch, tôi rất mong muốn chia sẻ với các bạn những cái nhìn sâu sắc mà tôi đã tích luỹ được trong những năm qua. Tôi hy vọng bạn sẽ thấy những phát hiện được trình bày trong bài viết này hữu ích cho sự hiểu biết của bạn về tâm lý giao dịch.

Trong phần đầu tiên, chúng ta sẽ cùng đi sâu vào khái niệm "giao dịch quá mức" (overtrading) - không phải theo cách sáo rỗng và thông tục, mà từ góc độ khoa học và tâm lý. Sau khi khám phá bài viết này, bạn sẽ có được sự hiểu biết mới về chứng "giao dịch quá mức".

Tại sao trader lại giao dịch quá mức?

Sau mỗi giao dịch có lợi nhuận, tâm trí của chúng ta sẽ trải nghiệm một lượng dopamine tăng vọt đáng kể. Đồng thời, việc chấp nhận rủi ro khá lớn sẽ kích hoạt giải phóng adrenaline.

Dopamine hoạt động như một phần thưởng cho não, cung cấp động lực và năng lượng. Với việc giải phóng dopamine liên tục thông qua trading, tâm trí của chúng ta bắt đầu coi trading là nguồn cung cấp chất dẫn truyền thần kinh này, dẫn đến hai hậu quả:

1. Ngưng giao dịch sẽ gây ra cảm giác bồn chồn.

2. Bộ não luôn khao khát nhiều dopamine hơn trong lúc giao dịch và thì thầm "Nữa đi... Thêm nữa đi..."

Phản ứng và hành vi của não trong quá trình giao dịch gần giống với những phản ứng được thấy ở những người nghiện cờ bạc. (Điều quan trọng cần làm rõ là đây không phải là sự tương đương giữa chứng nghiện giao dịch và cờ bạc, mà là sự thừa nhận rằng cả hai hoạt động đều kích hoạt não bộ và hệ thống khen thưởng của nó theo những cách tương đương nhau.)

Cả giao dịch thắng và thua đều gợi lên cảm xúc. Mỗi khi chúng ta thua một giao dịch, những cảm xúc như sợ hãi, lo lắng, phản bội và tức giận sẽ xuất hiện. Bộ não của chúng ta thúc đẩy chúng ta tiếp tục giao dịch cho đến khi chúng ta trải nghiệm được niềm vui đến từ phần thưởng. Tương tự như vậy, việc chiến thắng trong một giao dịch sẽ cám dỗ chúng ta tìm kiếm nhiều chiến thắng hơn, với tiếng nói bên trong thúc giục chúng ta: "Hãy cho tôi nhiều trade thắng hơn nữa."

Tuy nhiên, điều thực sự xảy ra là cảm xúc của chúng ta phá vỡ tư duy có cấu trúc cần thiết để giao dịch hiệu quả. Các quy tắc bị phá vỡ và bị bỏ qua, và những lời bào chữa hợp lý được tìm ra cho những hành động do cảm xúc thúc đẩy. Việc để cảm xúc chi phối sẽ biến hành động của chúng ta thành một thứ gì đó khác hơn là "trading" - bạn có thể gọi đó là cờ bạc hay bất cứ thứ gì bạn thích, nhưng đó không phải là trading.

Đây là một chu kỳ mà các trader thường gặp phải khi giao dịch quá mức.

Tôi sẽ phân loại việc giao dịch quá mức là một chứng rối loạn đối với các trader; nó bộc lộ những triệu chứng và tất nhiên là có những giải pháp thực tế.

Bốn dấu hiệu cho thấy một trader đang giao dịch quá mức:

1. Ra quyết định dựa trên cảm xúc chứ không phải suy nghĩ

Nếu bạn thấy mình đang hợp lý hóa hoặc tìm kiếm lý do sau khi đưa ra quyết định giao dịch, điều đó cho thấy cảm xúc đang điều khiển quá trình ra quyết định của bạn, thay vì là quá trình suy nghĩ logic. Triệu chứng này nhấn mạnh tác động của việc ra quyết định theo cảm tính đối với chất lượng giao dịch của bạn.

2. Cảm thấy lo lắng trong thời gian dài

Cảm giác lo lắng dai dẳng, được đánh dấu bằng các triệu chứng thuộc vật chất như nhịp tim cao liên tục, khô miệng và đổ mồ hôi, cho thấy áp lực và căng thẳng kéo dài liên quan đến trading. Triệu chứng này nhấn mạnh sự cần thiết phải quản lý và giảm thiểu lo lắng để đưa ra quyết định tốt hơn.

3. Mở lệnh ngay lập tức sau khi thất bại (khi lệnh dừng lỗ của bạn được kích hoạt)

Sự thúc đẩy ngay lập tức nhảy vào một giao dịch mới sau một thất bại, chẳng hạn như khi lệnh dừng lỗ được kích hoạt, làm nổi bật hành vi phản ứng được thúc đẩy bởi những cảm xúc như thất vọng hoặc mong muốn phục hồi tổn thất nhanh chóng. Triệu chứng này chỉ ra những cạm bẫy tiềm tàng của phản ứng cảm xúc trước những thất bại trong trading.

4. Mở quá nhiều giao dịch trong một ngày/phiên

Khi xem lại lịch sử giao dịch của mình, nếu bạn phát hiện ra số lượng giao dịch cao bất ngờ trong một ngày hoặc phiên nhất định, thì điều đó đang báo hiệu xu hướng giao dịch quá mức. Nó gợi ý rằng, cả trade thắng và thua đều có thể khơi dậy cảm xúc, dẫn đến một chu kỳ liên tục mở các giao dịch mới. Triệu chứng này nhấn mạnh tầm quan trọng của chất lượng hơn số lượng trong các quyết định giao dịch.

Vậy, trader nên làm gì để ngăn chặn việc giao dịch quá mức?

1. Đặt ra số giao dịch tối đa được thực hiện trong một ngày và một tuần

Hãy quyết định số lượng giao dịch tối đa bạn sẽ thực hiện mỗi ngày và mỗi tuần. Hãy tuân thủ những giới hạn này để giao dịch chính xác hơn theo thời gian, xây dựng sự tự tin.

2. Đặt ra thời gian để hạ nhiệt trading

Hãy nghỉ giải lao nhanh giữa các giao dịch. Hãy tận dụng thời gian này để thư giãn, nghe một chút nhạc êm dịu và giải tỏa tâm trí. Nó sẽ giúp bạn đưa ra quyết định tốt hơn bằng cách giải phóng những cảm xúc tiêu cực.

3. Ngừng xem biểu đồ mọi lúc khi mở một giao dịch

Tránh liên tục nhìn chằm chằm vào biểu đồ giao dịch. Đó là một thói quen có thể gây hại, đặc biệt nếu bạn phải vật lộn với việc giao dịch quá mức hoặc lo lắng. Càng ít xem biểu đồ, bạn sẽ càng giao dịch tốt hơn.

4. Không giao dịch khi bạn đã có một vị thế mở

Hãy tập trung vào một giao dịch tại một thời điểm. Đừng mở giao dịch mới cho đến khi bạn đã đóng giao dịch hiện tại. Để giao dịch thành công, hãy nhớ lấy câu "Chất lượng quan trọng hơn số lượng".

5. Viết ra các quy tắc của bạn và đặt chúng ở nơi bạn có thể dễ dàng nhìn thấy khi giao dịch

Hãy lập ra danh sách các quy tắc giao dịch của bạn và đặt chúng ở nơi bạn có thể nhìn thấy mỗi khi giao dịch. Lời nhắc trực quan này giúp bạn tuân thủ các quy tắc của mình và xây dựng thói quen giao dịch tốt!